[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Oznacza to, iż ważniejsze dla dziecka jest, z kim i jaki ma kontakt, niż to, w jakim zewnętrznym kontekście żyje i podejmuje różne działania.To dorosły podaje przedmioty i nadaje im znaczenia, to dorosły ze szmatki 15robi ludzika, a z drewnianej łyżki i garnuszka bębenek.To od wrażliwości, wyobraźni i intuicji dorosłego zależy, czy dziecko będzie ciekawe świata i jakie samodzielne próby podejmie, by go poznać.Znaczenie osiągnięć wczesnego dzieciństwa dla dalszego rozwojuTo, co dzieje się w pierwszym roku życia dziecka ma duże znaczenie dla jego późniejszego funkcjonowania.Osiągnięcia rozwojowe tego okresu w życiu człowieka to podstawa do mniej lub bardziej udanego startu w okresy następne.Jeżeli ta podstawa będzie słaba, dziecko będzie musiało się znacznie bardziej zmagać z kolejnymi oczekiwaniami otoczenia i zadaniami, które przed nim staną, a ryzyko poniesienia porażki będzie większe.Warto więc po-myśleć nad tymi powiązaniami z tego punktu widzenia stawiać sobie pytanie czego dziecko potrzebuje, aby mogło się dobrze rozwijać – nie tylko teraz, w tym okresieżycia, w jakim się znajduje, ale potem, w okresach następnych ?Oto sprawy najważniejsze:1.osiągnięcie zaufania do świata i opanowanie reguły wzajemności w kontaktach społecznych stanowi podstawę późniejszych dobrych, głębokich związków emocjonalnych zludźmi,2.poznawanie najbliższego otoczenia (eksploracja) z towarzyszącym temu poczuciem bezpieczeństwa i pewności wiedzie ku pomyślnemu rozwojowi poznawczemu i społecznemu,3.rozwój umiejętności samoregulacji, wspierany rozsądną kontrola dorosłych jest podłożem efektywnej “zdrowej” kontroli własnych emocji,4.osiąganie powodzenia we własnych działaniach i towarzyszące temu poczucie wpływu na zdarzenia i poczucie przewidywalności zachowania osób znaczących to podstawa systemu radzenia sobie w trudnych sytuacjach.LiteraturaBrzezińska, A.(2000).Społeczna psychologia rozwoju.Warszawa: Scholar.Wydawnictwo Naukowe.Erikson, E.H.(1997).Dzieciństwo i społeczeństwo.Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.Havighurst, R.J.(1981).Developmental tasks and education.New York: Longman.Newman, B.M., Newman, Ph.R.(1984).Development through life.A psychosocial approach.Homewood, Ill.: The Dorsey Press.Papalia, D.E., Wendkos Olds, S.(1981).A child’s world.New York: McGraw-Hill.Roediger, H.L.III, Rusthon, J.P., Capaldi, E.D., Paris, S.G.(1984).Psychology.Boston: Little, Brown and Company.Schaffer, H.R.(1994).Wczesny rozwój społeczny.W: A.Brzezińska, G.Lutomski (red.), Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów (s.96-124).Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.16Anna BrzezińskaInstytut Psychologii UAM w Poznaniu17Hejmanowski, Sz.(2003).Wczesne dziecinstwo – drugi i trzeci rok zycia: szanse rozwoju, Remedium, 5 (123), 4-5.PORTRETY PSYCHOLOGICZNE CZŁOWIEKAWczesne dzieciństwo - drugi i trzeci rok życia dziecka: szanse rozwojuDrugi i trzeci rok życia rok życia w cyklu życia ludzkiegoNiniejszy tekst stanowi kontynuację zainicjowanego przed miesiącem pod wspólnymtytułem Portrety psychologiczne człowieka cyklu artykułów dotyczących rozwoju w ciągu całego ludzkiego życia.Przedmiotem prezentowanych tu rozważań są zjawiska składające się na proces rozwoju w ciągu drugiego i trzeciego roku życia dziecka – obszar podejmowanych zagadnień ilustruje poniższy rysunek.2-3 ROK ŻYCIA10 l.20 l.30 l.40 l.50 l.60 l.70 l.80 l.90 l.Podobnie jak okres wcześniejszy czyli wiek niemowlęcy, tak i ten – wiekponiemowlęcy – mimo iż zajmuje niewielką część całej drogi życia człowieka, to jednak jego osiągnięcia są różnorodne i znaczące dla jakości rozwoju w okresach późniejszych.Nie sposób nie zauważyć, że rozwój w pierwszym roku życia wraz z przypadającymi na ten okres osiągnięciami ma niekwestionowane znaczenie dla przebiegu rozwoju w kolejnych latach dzieciństwa.Trudno na przykład wyobrazić sobie pomyślny rozwój w zakresieopanowywania kulturowych form zachowania się i współżycia z innymi ludźmi bezpodstawowych przypadających na okres niemowlęcy osiągnięć, takich jak poczucie zaufania do świata i samego siebie czy opanowanie reguły wzajemności.Jednocześnie uderzające jest, że przebieg rozwoju w drugim i trzecim roku życia oraz zdobycze tego okresu wpływają na biegu rozwoju w kolejnych latach życia i stwarzają szanse dotyczące wielu aspektów dojrzałego funkcjonowania człowieka dorosłego w świecie społecznym.Postęp w zakresie motoryki i rozwój mowyPo pierwszym roku życia następuje dalszy intensywny rozwój, dziecko jest większe i silniejsze.Przełomowym wydarzeniem w pierwszych miesiącach drugiego roku jestopanowanie umiejętności stania i chodzenia.Odtąd dziecko potrafi przemieszczać się znacznie szybciej i sprawniej, znacznie większa przestrzeń fizyczna własnego domu staje się mu dostępna, a wypełniające tę przestrzeń przedmioty stają się osiągalne.W związku z rozwojem ciała, przyrostem mięśni i wydłużaniem się kości dziecko jest silniejsze niż wcześniej, a jego ruchy stają się bardziej precyzyjne.Rozwój lokomocji ilustruje Tab.1.18Tab.1.Rozwój lokomocji w okresie poniemowlęcym▪ 15 miesiąc – wchodzi po schodach na czworakach; chodzi samodzielnie, choć czasami się przewraca▪ 18 miesiąc – ciągnie za sobą przedmioty na sznurku; wchodzi po schodach z pomocą dorosłego▪ 25-30 miesiąc – schodzi po schodach bez trzymania się poręczy i stawiając nogi na przemian: skacze, biega▪ 36 miesiąc – jeździ na trzykołowym rowerku; stoi na palcachŹródło: opracowano na podstawie Kielar-Turska, Białecka-Pikul (2000, s.67) Intensywnemu rozwojowi podlega teraz mowa.Dziecko jest w stanie usłyszeć iwyodrębnić, a w większości przypadków także wypowiedzieć coraz większą liczbę słów, zaczyna rozumieć i używać ze zrozumieniem dźwięki ludzkiej mowy.Mowa pozwala dziecku skuteczniej, bardziej precyzyjnie komunikować własne potrzeby, a co za tym idzie staje się istotnym środkiem kontroli społecznej, pozwala bowiem wpływać na postępowanie innych.Najbardziej chyba doniosły postęp będący następstwem rozwoju mowy dotyczy przemian w obrębie świadomości dziecka, w związku z możliwością uogólniania treści własnychwcześniejszych doświadczeń.Dzięki temu spostrzegany przez nie świat zaczyna być światem przedmiotów, czynności i zjawisk rozpoznawanych jako sensowne, a na dodatekwyzwalających w dziecku związane z ich sensem emocje.Kubek nie tylko wabi swymkolorem, ale dziecko pragnie się z niego napić, widząc długopis czy ołówek chce pisać, spostrzeżona przez nie piłka wyzwala w nim chęć pokulania, kopnięcia lub rzucenia, a widok huśtawki na placu zabaw budzi nieodpartą chęć pohuśtania się na niej.Mowa pozwala również lepiej różnicować elementy świata - inaczej wygląda widelec, a inaczej łyżka i dziecko orientuje się w odmiennym sposobie ich użycia, podobnie ma się rzecz z długopisem, kredką i pędzelkiem czy też z różnymi częściami garderoby.Świat ludzi i przedmiotów spostrzegany jest ortoskopicznie, tj.z zachowaniemstałości wielkości, kształtu czy barwy, dzięki czemu widziany jest bardziej obiektywnie, np [ Pobierz całość w formacie PDF ]