[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Człowiek tęskniący za bliskością drugiejosoby będzie okazywał czułość, natomiast w człowieku skłonnym do przemocy wyzwoli sięagresja.Analogicznie można stwierdzić, że osoby podlegające silnej presji społecznej,wymierzonej przeciwko oznakom agresji, doznające frustracji czy spotykające się z prowokacjąpod wpływem działania alkoholu łatwiej pozbędą się swych oporów i złamią normy społeczne,dopuszczając się aktów przemocy (Jeavons, Taylor, 1985; Steele, Josephs, 1990; Steele,Southwick, 1985; Taylor, Sears, 1988).439Ból i niewygoda jako przyczyny agresjiJeśli zwierzę doświadcza bólu i nie może uciec od jego z
ródła, to prawie zawsze podejmieatak.Dotyczy to takich gatunków zwierząt, jak: szczury, myszy, chomiki, lisy, małpy, raki,węże, szopy, aligatory oraz wielu innych (Azrin, 1967; Hutchinson, 1983).Wspomnianezwierzęta w warunkach uniemożliwiających im ucieczkę potrafią zaatakować przedstawicielaswojego lub innego gatunku oraz każdy przedmiot znajdujący się w ich zasięgu, łącznie z lalkąi piłeczką tenisową.Jak sądzisz, czy te obserwacje dotyczą także człowieka? Pozwólmy sobiena moment refleksji, a odpowiedz
nasunie się sama.Większość z nas pamięta uczucie irytacjidoświadczane w przypadku nagłego i niespodziewanego bólu (np.przy nieszczęśliwympotknięciu) i ochotę, aby uderzyć w jakiś pobliski obiekt.Leonard Berkowitz (1983, 1988)stwierdził, że studenci, których ręka była zanurzana w bardzo zimnej wodzie, okazywali nagłenasilenie wrogości w stosunku do osób znajdujących się w pobliżu.Podążając tym tropem, zaczęto się zastanawiać, czy innego rodzaju przykre doznania,takie jak upał, nadmierna wilgotność, zanieczyszczenie powietrza czy smród mogą obniżać prógzachowań agresywnych.W końcu lat sześćdziesiątych i na początku lat siedemdziesiątychw Stanach Zjednoczonych w związku z polityką wewnętrzną rządu, która zaowocowała wojnąw Wietnamie i konfliktami rasowymi, wzrósł znacznie poziom napięcia społecznego.Zaobserwowano wówczas fenomen nazwany  zjawiskiem długiego, gorącego lata".Okazało sięmianowicie, że prawdopodobieństwo społecznych rozruchów wzrasta w okresie upalnego lata,a zmniejsza się w czasie chłodniejszych pór roku.Czy to tylko spekulacje, czy rzeczywiściekryje się w tym ziarno prawdy? J.Merrill Carlsmith oraz Craig Andersen (1979) zanalizowalidane z 79 miast dotyczące społecznych niepokojów, do których doszło w latach 1967-1971.Okazało się, że rzeczywiście zamieszki częściej wybuchały w gorące niż w chłodne dni.Wykryte zależności ukazuje rycina 12.1 (brak w wersji e-book).Sprawa ma się podobnie, jeślichodzi o prawdopodobieństwo popełnienia brutalnego przestępstwa.W większościamerykańskich miast, od Houston w Teksasie do Des Moines w Iowa, zwiększa się ich liczbawraz ze wzrostem upału (Andersen, Andersen, 1984; Cotton, 1981, 1986; Harries, Stadler, 1988;Rotton, Frey, 1985).Czytelnik naszej książki już jest zorientowany, że z wielką ostrożnością należyinterpretować zdarzenia zachodzące w naturalnym środowisku.Fakty przytoczone powyżejskłaniają do postawienia pytania, czy wzrost tendencji agresywnych w upalne dni to efektwzrostu temperatury czy może częstszego wychodzenia ludzi na ulice przy ładnej pogodzie (cogrozi tym, że będą sobie wzajemnie wchodzili w drogę!).Jak możemy dotrzeć do prawdziwejprzyczyny? Jedynie dzięki zainscenizowaniu właściwej sytuacji w warunkach laboratoryjnych.W jednym z zainspirowanych tym problemem eksperymentów William Griffitt i Roberta Veitch(1971) poprosili studentów o rozwiązanie testu.Badanych rozdzielono na dwie grupyi zaprowadzono do oddzielnych pokoi.W jednym pomieszczeniu panowała normalnatemperatura, w drugim podwyższono temperaturę do 27�C.Studenci z przegrzanego pokoju nietylko donosili o narastającym uczuciu agresji, ale również prezentowali nieprzyjazny stosunekwobec człowieka, którego mieli opisać i ocenić.W wielu innych badaniach stwierdzonopodobną zależność między temperaturą a nastrojem człowieka (Bell, 1980; Rule i in., 1987).Również obserwacje poczynione w naturalnych warunkach świadczą o istnieniu opisanegozjawiska.Na przykład w rozgrywkach baseballowych więcej złośliwie podkręconych piłekzdarza się przy temperaturze powyżej 32�C niż przy temperaturze niższej (Reifman, Larrick,Fein, 1988).Natomiast w miastach pustynnej Arizony, np.w Phoenix, w przypadku utknięciaw korku ulicznym klaksonów używają częściej ci kierowcy, których samochody nie sąwyposażone w urządzenia do klimatyzacji (Kenrick, MacFarlane, 1986).440RYCINA 12.1.Długie, gorące lato.Wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się częstotliwość występowania rozruchówulicznych i aktów przemocy (zaczerpnięto z: Carlsrnith, Andersen, 1979)Sytuacje społeczne prowadzące do agresjiFrustracja jako przyczyna agresji.Wyobraz
sobie, że twój przyjaciel Sam odwozi cię nalotnisko na samolot, którym chcesz lecieć do domu, aby spędzić tam zbliżające się świętaBożego Narodzenia.Sam przyjeżdża nieco spóz
niony, ale gdy czynisz wzmiankę na ten temat,stwierdza, że jesteś zbyt spięty i zapewnia cię, że zna drogę dobrze i dowiezie cię na lotniskopół godziny przed odlotem samolotu.W połowie drogi samochód się zatrzymuje; utknęliściew ulicznym korku [ Pobierz całość w formacie PDF ]