[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Często posługiwali się niąSokrates i Platon, którzy uważali, że za jej pomocą można uzyskaćdefinicję jakiejkolwiek rzeczy.Arystoteles używa jej głównie przyformułowaniu przesłanek potrzebnych do skonstruowaniasylogizmu, na którym opiera się dowód.Por.s.118, przyp.19.W samej rzeczy przesłanek owych nie można formułować apriori, bo przecież z urodzeniem nie przynosimy na świat żadnejwiedzy przeciwnie niż utrzymywał Platon (system idei).Musząone być wzięte z doświadczenia.Doświadczenie podaje namjednak fakty pojedyncze, jednostkowe, podczas gdy do przesłanekpotrzeba nam także pojęć ogólnych.Ażeby uzyskać takie pojęcia,należy znalez
ć elementy istotne w faktach doświadczenia.To jestwłaśnie zadaniem indukcji.W tym to celu Arystoteles poddajeścisłej krytyce różne przysłowia, aksjomaty, tradycje narodów irodu ludzkiego, a zwłaszcza różne fakty zaobserwowane przezniego samego lub przez innych naukowców i bada, co w nichwszystkich jest konieczne, istotowe.Top.I, 14, 105 b 31 - 37; 15,107 a 36 - 39; De caelo 3, 270 b 5 - 9; Eth.Nic.VII, 14, 1153 b 27- 28.Niektóre zdania osiągnięte drogą indukcji mają znaczenietylko w naszym świecie (sublunaris).Takie są zdania, któredotyczą natury człowieka i zwierząt.Inne posiadają wartośćabsolutną.Taka jest zasada sprzeczności, tożsamości,przyczynowości itp.Por.M.D.Roland-Gosselin (1910, 40 - 48);A.Mansion (chap.VI, 206 - 225); P.Gohlke (passim); Bourgey(55 - 69).23Zasadą (����) jest to, od czego coś pochodzi w jakikolwieksposób (w istnieniu, działaniu, poznaniu itp.).Met.�, I, 1012 b 34- 1013 a 23.Tego rodzaju zasadą jest dla liczby  jeden" (�����),bo liczbę tworzy zespół jednostek.Aby zrozumieć, co oznacza 10jabłek, muszę najpierw (w logicznym porządku) zrozumieć, czymjest "jedno" jabłko.Phys.III, 6, 206 b 31; 7, 207 b 7 - 8.Twórgeometryczny określają jego granice: linię punkty, bryłępowierzchnie.Granice są tak ściśle złączone z tworemgeometrycznym, że po ich usunięciu on sam z konieczności ginie.W tym sensie także są one od niego wcześniejsze; są jego zasadami".24Najczęściej Arystoteles wylicza tylko trzy kategorie:substancję (�����), jakość (�����), rozciągłość (�����).Kompletną ich liczbę podaje w traktacie Categor.4, l b 25 - 27;Top.I, 9, 103 b 20 - 23 Simplicius (10, 32) i Philoponos (32, 31)sądzą, że Arystoteles, wyliczając trzy kategorie, czyni aluzje doich trzech obrońców: Platona, Ksenokratesa, lekarzy.Nie sądzę,by pogląd ten miał realną podstawę.Arystoteles wylicza tylko trzykategorie, bo tylko one mogą być brane pod uwagę przyokreślaniu istoty duszy.Zbyt bowiem jest widoczne, że nie możeona być ani przestrzenią, ani czasem itd.25���������� oznacza stan, w którym rzecz posiada pełniędoskonałości, która się jej należy (��, �����, �����).Jest zatemswego rodzaju ����.Często jednak Arystoteles słowo ����������traktuje jako jednoznaczne ze słowem �������� które, ściśle rzeczbiorąc, oznacza działanie.�et.�, 8, 1049 b 4 - 1050 a 3.De an.II, 412 a 22; 413 a 7.Arystoteles dodaje w tym miejscu do ���������� zaimek ���.Słowo bowiem ���������� może posiadać różne znaczenia: Por.Bonitz.Ind.Arist.253 b 35 - 254 a 20.O pochodzeniu słowa���������� por.D.Ross (1961, 10 - 11; 166 - 167).26Według niektórych autorów (np.Wallance, 199) Arystotelesczyni tu aluzję do  starożytnych fizjologów"; według Aleksandra(u Philop.36, 13) i Simpliciusa (12, 31) do Platona.Przeciwpierwszej opinii przemawia słowo ��� ( teraz"), którego tutajArystoteles użył.Zdanie drugie nie dość dobrze zgadza się zniektórymi dziełami Platona, np.z Timajosem, w którym Platonswoją naukę o niższych częściach duszy stosuje i do zwierząt.Najprawdopodobniej Arystoteles czyni tu aluzję do niektórychzwolenników platonizmu, żyjących w jego czasach.27Słowa ����, którego brak tylko w kilku manuskryptachgreckich z wieku XIV i XV (K [ Pobierz całość w formacie PDF ]