[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.[58] Francisco Pizarro urodził się około 1475 r.w Estremadurze - historycznej krainie Hiszpanii, został zamordowany w Limie w 1541 r.Jako chłopiec był świniopasem, później został żołnierzem, walczył na Haiti i Kubie, uczestniczył w wyprawie do Panamy, wraz z Balboą przeszedł przesmyk Darien, gdzie usłyszał o bogatym państwie Inków obfitującym w złoto.Po dwóch wyprawach dla rozeznania terenu, w 1529 r.otrzymał w Hiszpanii od cesarza Karola V nominację na gubernatora Peru.W styczniu 1531 r.Pizarro wyruszył z Panamy z 3 statkami, 180 ludźmi i 37 końmi na podbój Peru.Pod względem zuchwałości było to bezprecedensowe przedsięwzięcie.Spory dynastyczne między Atahualpą i jego starszym bratem, którego pozbawił tronu, przyczyniły się do sukcesu Pizarra.Podstępnie uwięził Atahualpę, wymusił okup za niego, a następnie stracił władcę.Wzmocniony przez Diega de Almagro wkroczył do Cuzco, stolicy Peru, i wkrótce zdobył całe państwo Inków.Założył nową, hiszpańską stolicę - Limę.Niebawem jednak doszło do walki Pizarra ze zbuntowanym Almagrem, którego pokonał i pozbawił życia, lecz w krótkim czasie sam również został zamordowany przez przyjaciół Almagra.Pizarro jako pierwszy opłynął północno-zachodnie brzegi Ameryki Południowej i odkrył znaczną część obszaru Andów.Podstępny, chciwy, wiarołomny i mściwy, był typowym konkwistadorem, który z prostego żołnierza stał się zdobywcą nowych krajów i grabarzem podbitych ludów.[59] Kamień węgielny pod budowę katedry położył Pizarro w 1535 r., lecz ze względu na trzęsienia ziemi częściowo ją rujnujące, zakończono budowę dopiero w 1625 roku.[60] Peru dzieli się administracyjnie na 23 departamenty i jedną prowincję wydzieloną - Callao.Na czele departamentów stoją prefekci.[61] Wyróżnia się dwie główne strefy sejsmiczne Ziemi: okołopacyficzną (obejmującą Andy, Amerykę Środkową z Antylami, zachodnie pasma Gór Skalistych, Aleuty, Kamczatkę, Wyspy Kurylskie, Wyspy Japońskie, Filipiny, Nową Gwineę, wyspy zachodniej Polinezji i Nową Zelandię) i śródziemnomorsko-transazjatycką.[62] Mowa o wydarzeniach opisanych w Tajemniczej wyprawie Tomka.[63] W 1873 r.Peru zawarło przymierze z Boliwią, aby utrudnić kompaniom chilijsko-angielskim konkurencyjną produkcję saletry na terytorium należącym nominalnie do Peru.Z tego powodu w 1879 r.wybuchła wojna między Chile a Peru i Boliwią.Po wygranej bitwie pod San Juan Chilijczycy przez jakiś czas okupowali Limę i doszczętnie ją ograbili.Do przejęcia wywożonych z Limy dóbr kulturalno-naukowych chilijski minister oświaty powołał Polaka - Ignacego Domeykę, który potem wyraził się: “Było to dla mnie najniemilsze i pełne odrazy polecenie.” Po czteroletnich walkach Chile zawarło z Peru pokój.Peru utraciło bogatą w saletrę prowincję Tarapaca, a Tacnę i Arikę musiało oddać na 10 lat.Spór o te prowincje trwał do 1929 r.Ostatecznie Tacna powróciła do Peru.Z Boliwią zawarło Chile traktat w 1884 r.Boliwia utraciła obfitujące w saletrę pustynne wybrzeże Atakama nad Oceanem Spokojnym oraz porty - Antofagasta i Cobija (nie mylić z Cogija w Boliwii), co pozbawiło ją dostępu do morza.[64] W Peru występują dwie pory roku: sucha od listopada do kwietnia oraz dżdżysta od maja do października, podczas której pojawia się tylko gęsta mgła, zwana “garuą”, a przez cudzoziemców “rosą peruwiańską”.Czasem mgła zagęszcza się w bardzo drobny deszczyk.[65] Zambo — potomek Indianina i Murzynki lub Murzyna i Indianki; cholo - mieszaniec i indiańsko-hiszpański.[66] Makaki - grupa małp z nadrodziny małp wąskonosych, zamieszkujących południową i wschodnią Azję.[67] Lima leży w dolinie rzeki Rimac uchodzącej do Pacyfiku.Miasto było wielokrotnie niszczone przez trzęsienia ziemi i odbudowywane.Najstarsza część Limy, o niskiej zabudowie i wąskich uliczkach, mieści liczne zabytki architektury kolonialnej, między innymi: katedrę, kościoły i klasztory zbudowane w okresie od XVI do XVIII w., ratusz, osiemnastowieczne pałace, uniwersytet założony w 1551 r.- najstarszy w Ameryce Południowej, liczne pomniki.Rzeka Rimac dzieli miasto na dwie części połączone mostami.Limę zamieszkiwała arystokracja hiszpańska, która eksploatowała kopalnie złota i srebra, a gdy tych zabrakło - guano.Z biegiem lat wokół starej Limy powstah nowoczesne dzielnice.Podczas bytności Tomka Lima liczyła około 220 tyś.mieszkańców.Współczesna Lima jest największym miastem Peru i jednym z najpiękniejszych miast kontynentu.Stanowi główny ośrodek przemysłowy, handlowy, kulturalny i naukowy oraz ważny węzeł kolejowy, drogowy i lotniczy.[68] Maria Konopnicka napisała Rotę w 1908 r., muzykę do niej skomponował w 1910 r.Feliks Nowowiejski.Ta patriotyczna pieśń została wykonana w pięćsetną rocznicę bitwy pod Grunwaldem [ Pobierz całość w formacie PDF ]