[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Anakreontyk – lekki, ³agodny utwór poetycki o tematyce mi³osnej lub biesiadnej (nawi¹zuj¹cy stylem do utworów Anakreonta)Poezja tyrtejska (od imienia twórcy Tyrtajosa) – poezja patriotyczna nawo³uj¹ca do walkiHoracjanizm (od twórcy Horacego) – pogl¹d filozoficzny charakteryzuj¹cy siê apoteoz¹ istnienia, afirmacj¹ ¿ycia, nie zabieganiem o wiêcej i zachowaniem dystansu (z³oty œrodek); jest po³¹czeniem epikuryzmu i stoicyzmu9.Cechy eposu na podstawie "Iliady" i "Odysei".Pojêcia: inwokacja, porównanie homeryckie, retardacja, heksametr.Ustny rodowód gatunku.Kwestia homerycka.Technika opisu (na podstawie opisu tarczy Achillesa).Œwiat bogów i ludzi, dzia³anie Fatum.Realia (problem anachronizmów).Realizm, idealizm i cudownoœæ œwiata przedstawionego.Rozwój gatunku w czasach nowo¿ytnych.HOMER - od niego rozpoczyna siê historia literatury europejskiej.By³ aojdem, ¿y³ w VIII w.p.n.e.Prawdopodobnie by³ œlepy.O ile póŸniejsi spierali siê o to czy istnia³ - staro¿ytni nie mieli w¹tpliwoœci.By³ dla nich najwy¿szym autorytetem."Iliada" - temat: wojna trojañska;g³ówny bohater - Achilles."Odyseja" - temat: powrót Odyseusza do Itaki;g³ówny bohater - Odyseusz.KWESTIA HOMERYCKA - spór uczonych o istnienie Homera.W XVIII w.badacze francuscy stwierdzili, ¿e nie jeden cz³owiek a wêdrowni pieœniarze stworzyli oba utwory.Ostatecznie jednak, po badaniach komputerowych, ustalono, ¿e autorem obu eposów by³ jeden cz³owiek.CECHY EPOSU NA PODSTAWIE "ILIADY" I "ODYSEI":1.BOHATER ZBIOROWY; Spo³eczeñstwo w prze³omowym momencie;2.MNOGOŒÆ FORM PODAWCZYCH: opis + narracja + opowiadanie + dialog + monolog;3.OBECNOŒÆ INWOKACJI - przygotowuje czytelnika przed tym, co go czeka; jest apostrof¹ do si³y wy¿szej; zwykle - proœb¹ poety o natchnienie skierowana do istoty nadprzyrodzonej, muzy."Tak Dzeusa dokonywa³a siê wola,Zw³aszcza od dnia, gdy w niezgodzie przeciwko sobie stanêliW³adca narodów Atryda (Agamemmnon) i bogom równy Achilles."4.OBECNOŒÆ SZCZEGÓ£OWYCH OPISÓW (PRZEDMIOTÓW, LUDZI, SYTUACJI, WALK zawê¿onych do poszczególnych POJEDYNKÓW, NARAD, UCZT ITD.).S¹ one jednoczeœnie realistycznymi i plastycznymi.Maj¹ charakter dynamiczny5.RETARDACJE - ZAWIESZENIE AKCJI;6.CHARAKTERYSTYKA BOHATERÓW I ICH IDEALIZACJA7.PARALELIZM P£ASZCZYZN FABULARNYCH: WSPÓ£ISTNIENIE I PRZENIKANIE SIÊ ŒWIATA NADPRZYRODZONEGO I LUDZKIEGO.Bogowie ingeruj¹ w wojnê trojañsk¹: "a na to patrzyli wszyscy bogowie.""Który to z bogów do waœni wzajemnej obu podburzy³?"8.POEMAT TRAGICZNY, PESYMISTYCZNY.Spowodowane jest to bezsilnoœci¹ i s³aboœci¹ cz³owieka wobec ingeruj¹cych w ludzkie ¿ycie bogów.Los ludzi jest przes¹dzony przez bogów.FATUM - los, przeznaczenie, nieodwo³alna koniecznoœæ.To, co zosta³o powiedziane przez bogów, przepowiedziane przez wyroczniê musi spotkaæ cz³owieka i nie ma od tego ucieczki.Jest to z regu³y zapowiedŸ nieszczêœcia.9.BOHATEROWIE-HEROSI - silni, potê¿ni, np.Achilles.MOWY BOHATERÓW w formie d³u¿szych monologów rozmieszczone s¹ symetrycznie, regularnie powtarzaj¹ siê w danej pieœni.10.EPOS PISANY HEKSAMETREM.Heksametr - miara wiersza, rytm opieraj¹cy siê na istnieniu w jêzyku greckim akcentu w poszczególnych wyrazach.Wyrazy o podobnym akcencie rozmieszczone s¹ regularnie.Heksametr wp³ywa na rytmicznoœæ dzie³a.11.PORÓWNANIA HOMERYCKIE, czyli takie, w których jeden z elementów, porównywany lub porównuj¹cy, jest przedstawiony w bardzo szczegó³owy sposób; rozbudowany, do tego stopnia, ¿e w niektórych przypadkach tworzy on wrêcz odrêbny obraz poetycki:"I tak jak orze³, ptak górski, najszybszy wœród uskrzydlonych,Spada i lekko dopêdza z chmur go³êbicê sp³oszon¹ -Ona wymyka siê, pierzcha, lecz orze³ z wrzaskiem straszliwymZ bliska uderza, w drapie¿nej duszy zdobyczy spragniony -Tak z zawziêtoœci¹ Achilles pêdzi³, a Hektor ucieka³Pod trojañskimi murami, unosz¹c r¹cze kolana."12.EPIZODYCZNOŒÆ, wiele epizodów;W "Iliadzie" np.konflikt Achillesa i dowódcy wojsk greckich - Agamemnona.13.OBIEKTYWNY NARRATOR.14.PATETYCZNY STYL OPOWIADANIA.REALIZM -Homer nie patrzy jedynie w czasy zamierzch³e, lecz zwrócony jest tak¿e ku jemu wspó³czesnej epoce Jonii VIII wieku.Chocia¿ homeryccy bohaterowie walcz¹ jeszcze broni¹ spi¿ow¹, znaj¹ Fenicjan, z którymi Grecy przed pocz¹tkiem pierwszego tysi¹clecia nie mieli ¿adnych kontaktów.Wspania³e naczynia opisywane przez autora odpowiadaj¹ odkopanym fenickim naczyniom z VIII wieku p.n.e.S³awne opisy tarczy Achillesa czy Agamemnona s¹ odtworzeniem wygl¹du pochodz¹cych równie¿ z tego okresu br¹zowych tarcz w stylu orientalizuj¹cym, znalezionych na Krecie.Realizm widaæ i w stosunkach spo³ecznych i opisanych obyczajach.Dominuj¹ce stanowisko, które zajmuje w jego dzie³ach arystokracja, jest odzwierciedleniem stosunków panuj¹cych nie w œwiecie achajskim, lecz w œwiecie wspó³czesnym twórcy.Obraz spo³eczeñstwa jest obrazem ludzi przechodz¹cych od ustroju wspólnoty pierwotnej do ustroju niewolniczego i tworzenia siê nowych klas.Razem z walcz¹cymi na rydwanach arystokratami wojuje pod Troj¹ gorzej uzbrojony, bezimienny t³um pieszych, o którym Homer mówi: "ginê³y ludy".Obok wielkich w³aœcicieli ziemskich w spo³eczeñstwie Homerowym s¹ i w³aœciciele drobnych gospodarstw, a ponadto kategoria najbardziej upoœledzonych najemnych robotników rolnych, których los jest niemal tak marny, jak ¿ycie po œmierci w Podziemiu, co wynika z powiedzenia Achillesa w "Odysei": "Wola³bym za parobka s³u¿yæ (.) u biednego ch³opa, który ledwo siê mo¿e utrzymaæ, ni¿ tu panowaæ nad wszystkimi, co znikli ze œwiata."Mo¿na dopatrzeæ siê tutaj równie¿ zacz¹tków podzia³u pracy; s³yszymy o kowalach, kamieniarzach, stolarzach, cieœlach i budowniczych.Obok ludnoœci wolnej pojawiaj¹ siê niewolnicy, których zatrudniano przede wszystkim w gospodarstwie domowym.Gospodarka jest naturalna, produkcja obliczona na zaspokojenie w³asnych potrzeb; tym te¿ t³umaczy siê fakt, ¿e niewolnictwo nie odgrywa wiêkszej roli.Arystokraci sami niejednokrotnie umiej¹ zaspokoiæ swe potrzeby i nie wstydz¹ siê pracy fizycznej: ojciec Odyseusza, Laertes, sam pracuje na roli, Penelopa przêdzie, Odyseusz buduje tratwê, Parys wznosi pa³ac.Jednak im bogatszy król czy wojownik, tym wiêcej ma niewolników: u Odyseusza pracuje w gospodarstwie domowym 50 niewolnic.Wa¿n¹ rolê w ¿yciu hellenów odgrywa³y wierzenia i zwi¹zane z nimi obrzêdy.Najprostsz¹ form¹ kultu by³a modlitwa: b³agalna, dziêkczynna lub pochwalna.Kto chcia³ coœ od boga otrzymaæ, musia³ mu z³o¿yæ ofiarê, której t³usty dym by³ Olimpijczykom bardzo przyjemny.Prócz zwierz¹t, zabijanych podczas odpowiednich obrzêdów, ofiarowywano te¿ wino, kadzid³a i kosztowne przedmioty.ofiary te sk³adano zwykle na o³tarzu pod go³ym niebem, choæ równie¿ w œwi¹tyniach (Homer wspomina np.w Troi, u Feaków) [ Pobierz całość w formacie PDF ]