[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Innymi słowy, wykazują reakcje warunkowew miejsce prawdziwego rozwoju moralnego15.Dziecko, które przechodzi tę fazę w odpowiednim wieku metrykalnym, ma dużeszanse na wyjście z okresu pieluszkowego.Jego opór wobec nocnika w porównaniuz wcześniejszą fazą maleje.Dzieci, które przechodzą przez tę fazę w starszym wiekui do tej pory nie opanowały sztuki korzystania z nocnika, teraz mają najlepszą do te-go okazję.Korzystanie z toalety można im przedstawić w kategoriach doskonaleniasię.Umiejętność korzystania z toalety tak samo, jak czynią to dorośli, jest kusząca.W skoncentrowanej na świecie zewnętrznym fazie czwartej dzieci zazwyczaj pragnąuzyskać społeczną akceptację.Jest to faza, w której dzieci kontynuują rozwój własnej tożsamości.Wzrasta ichzaufanie i towarzyskość, sympatia wobec siebie, uczą się współpracy z innymi bądz
- przeciwnie - rośnie ich nieufność, ostrożność, zwątpienie we własne zdolnościi niechęć do współpracy.Mają świadomość własnej płci i poczucie tego czy to dobrze,czy z
le być chłopcem lub dziewczynką.Tak jak w poprzedniej fazie, mają poczuciesiebie jako  dobrego" bądz
 złego".Ponieważ postrzegają siebie jako centrum świa-ta, wierzą, że to one są przyczyną tego, co dzieje się w ich życiu.W trakcie tej fazy następuje dalsza identyfikacja dzieci z rodzicami.Co istotne,dzieci uczą się postępować tak jak rodzice również wtedy, kiedy nie mają na to ocho-ty.Rodzice uczą je współpracy, cierpliwości i akceptacji zakazów, pomagają im sięprzygotować do uczestniczenia w życiu społeczności.Do zadań rodziców w fazie czwartej należy:15Dzieci powyżej jedenastego roku życia mogą umieć odróżniać dobro od zła, pomimo brakuprzywiązania.Wartości tych uczą określone ośrodki instytucjonalne.Wydaje się, że rozwój moralnyopiera się raczej na więzi ze społecznością niż z rodziną.Odgrywa tu rolę kwestia odpowiedzialno-ści przed społeczeństwem.190 ADOPCJA I PRZYWI
ZANIE" nagradzanie inicjatywy dziecka;" pomaganie w doskonaleniu jego wiedzy o otaczającym świecie poprzez prze-kazywanie mu informacji, kupowanie zabawek i stwarzanie okazji do ćwicze-nia umiejętności;" uczenie szacunku dla innych i siebie poprzez kładzenie nacisku na empatięi przerywanie negatywnych zachowań dziecka;" posługiwanie się żartem i humorem w kontaktach z dzieckiem;" ustalenie granic i konsekwentne ich przestrzeganie;" wyraz
ne zróżnicowanie ról rodzica i dziecka;" konsekwentne promowanie u dziecka pozytywnego obrazu siebie;" uczenie, że reguły są sprawiedliwe;" rozmawianie z dzieckiem o jego świecie i uczuciach;" pomaganie mu w wyrażaniu negatywnych emocji bez zadawania bólu innym,zachęcając je na przykład:  Powiedz mi, co czujesz".Niektóre dzieci póz
niej wkraczają w fazę czwartą, gdyż mają opóz
nienia na wcze-śniejszych etapach rozwoju emocjonalnego.Przy czynnym udziale opiekuńczych ro-dziców kontynuują stopniowy wzrost budowania ufnej więzi, pogłębiają poczuciebezpieczeństwa i pewność siebie.Przypadki dzieci w fazie czwartejRodzicami urodzonego przed terminem Johna byli czternastoletnia dziewczy-na i jej szesnastoletni chłopak.Wystąpili oni o opiekę zastępczą dla syna z po-wodu komplikacji zdrowotnych chłopca, własnej trudnej sytuacji materialneji swojego wieku.Niemowlę zostało wypisane ze szpitala i przekazane wykwa-lifikowanej rodzinie zastępczej.Biologiczni rodzice wyrazili zgodę na proce-durę otwartej adopcji.Kiedy John skończył pierwszy rok życia, po krótkichprzygotowaniach został umieszczony w rodzinie zastępczej ubiegającej sięo adopcję.Chłopiec tęsknił za swoją poprzednią zastępczą matką, nie prze-niósł więzi emocjonalnej na nowych rodziców i zaczął tracić na wadze.Nowirodzice przekonali się, że John nie czuje się u nich dobrze.Chociaż było to bo-lesne, wyjaśnili zaistniałą sytuację pracownikom ośrodka adopcyjnego i rodzi-com biologicznym.Matka biologiczna przy współpracy z ośrodkiem poprosiła, żeby umożliwićJohnowi powrót do rodziny zastępczej.Po starannym wyborze i wielu wizy-tach John w wieku dwóch lat został umieszczony w innej rodzinie adopcyjnej.Tym razem chłopiec przeniósł przywiązanie na nowych rodziców, przeszedłprzez kolejne fazy i w wieku pięciu lat wkroczył w fazę czwartą.Jest przywią-zany do rodziców adopcyjnych i ma kontakt z rodzicami biologicznymi.Rozwój emocjonalny 191Pierwsze lata życia bohatera powyższej opowieści były trudne, mimo to chłopiecwszedł w fazę czwartą jako dziecko ufne i ciekawe świata.Był pełen fantazji i miałochotę pójść do przedszkola.Jez
dził na rowerku z dodatkowymi kółkami, spragnio-ny pochwał rodziców za swoje wyczyny.Uczył się, żeby w napadzie złości nie bići nie gryz
ć.Lista zadań stojących przed jego rodzicami nie odbiegała od normy:" dalsza opieka nad Johnem;" pomaganie chłopcu w zdobywaniu wiedzy o sobie - budowanie tożsamości;" pomaganie chłopcu w nauce kontrolowania czynności fizjologicznych - cogłównie polegało na prezentowaniu przez tatę metody siusiania:  do startu -gotów";" nauczenie Johna emocjonalnego wyciszenia i kontrolowania emocji;" zaspokajanie ciekawości chłopca;" potwierdzanie tożsamości płciowej Johna jako chłopca.Powyższa lista wydaje się tak bardzo pozytywna i oczywista! Kiedy jednak dziec-ko nie ma zaufania do otaczającego świata i do siebie, wkracza w tę fazę z negatyw-nymi przekonaniami [ Pobierz całość w formacie PDF ]