[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Często posługiwali się niąSokrates i Platon, którzy uważali, że za jej pomocą można uzyskaćdefinicję jakiejkolwiek rzeczy.Arystoteles używa jej głównie przyformułowaniu przesłanek potrzebnych do skonstruowaniasylogizmu, na którym opiera się dowód.Por.s.118, przyp.19.W samej rzeczy przesłanek owych nie można formułować apriori, bo przecież z urodzeniem nie przynosimy na świat żadnejwiedzy przeciwnie niż utrzymywał Platon (system idei).Musząone być wzięte z doświadczenia.Doświadczenie podaje namjednak fakty pojedyncze, jednostkowe, podczas gdy do przesłanekpotrzeba nam także pojęć ogólnych.Ażeby uzyskać takie pojęcia,należy znalez
ć elementy istotne w faktach doÅ›wiadczenia.To jestwÅ‚aÅ›nie zadaniem indukcji.W tym to celu Arystoteles poddajeÅ›cisÅ‚ej krytyce różne przysÅ‚owia, aksjomaty, tradycje narodów irodu ludzkiego, a zwÅ‚aszcza różne fakty zaobserwowane przezniego samego lub przez innych naukowców i bada, co w nichwszystkich jest konieczne, istotowe.Top.I, 14, 105 b 31 - 37; 15,107 a 36 - 39; De caelo 3, 270 b 5 - 9; Eth.Nic.VII, 14, 1153 b 27- 28.Niektóre zdania osiÄ…gniÄ™te drogÄ… indukcji majÄ… znaczenietylko w naszym Å›wiecie (sublunaris).Takie sÄ… zdania, któredotyczÄ… natury czÅ‚owieka i zwierzÄ…t.Inne posiadajÄ… wartośćabsolutnÄ….Taka jest zasada sprzecznoÅ›ci, tożsamoÅ›ci,przyczynowoÅ›ci itp.Por.M.D.Roland-Gosselin (1910, 40 - 48);A.Mansion (chap.VI, 206 - 225); P.Gohlke (passim); Bourgey(55 - 69).23ZasadÄ… (±ÁÇ®) jest to, od czego coÅ› pochodzi w jakikolwieksposób (w istnieniu, dziaÅ‚aniu, poznaniu itp.).Met.›, I, 1012 b 34- 1013 a 23.Tego rodzaju zasadÄ… jest dla liczby  jeden" (µ¿½¬Â),bo liczbÄ™ tworzy zespół jednostek.Aby zrozumieć, co oznacza 10jabÅ‚ek, muszÄ™ najpierw (w logicznym porzÄ…dku) zrozumieć, czymjest "jedno" jabÅ‚ko.Phys.III, 6, 206 b 31; 7, 207 b 7 - 8.Twórgeometryczny okreÅ›lajÄ… jego granice: liniÄ™ punkty, bryÅ‚Ä™powierzchnie.Granice sÄ… tak Å›ciÅ›le zÅ‚Ä…czone z tworemgeometrycznym, że po ich usuniÄ™ciu on sam z koniecznoÅ›ci ginie.W tym sensie także sÄ… one od niego wczeÅ›niejsze; sÄ… jego zasadami".24Najczęściej Arystoteles wylicza tylko trzy kategorie:substancjÄ™ (¿Åï±), jakość (À¿¹Ì½), rozciÄ…gÅ‚ość (À¿Ã̽).KompletnÄ… ich liczbÄ™ podaje w traktacie Categor.4, l b 25 - 27;Top.I, 9, 103 b 20 - 23 Simplicius (10, 32) i Philoponos (32, 31)sÄ…dzÄ…, że Arystoteles, wyliczajÄ…c trzy kategorie, czyni aluzje doich trzech obroÅ„ców: Platona, Ksenokratesa, lekarzy.Nie sÄ…dzÄ™,by poglÄ…d ten miaÅ‚ realnÄ… podstawÄ™.Arystoteles wylicza tylko trzykategorie, bo tylko one mogÄ… być brane pod uwagÄ™ przyokreÅ›laniu istoty duszy.Zbyt bowiem jest widoczne, że nie możeona być ani przestrzeniÄ…, ani czasem itd.25•½Äµ»­Çµ¹± oznacza stan, w którym rzecz posiada peÅ‚niÄ™doskonaÅ‚oÅ›ci, która siÄ™ jej należy (µ½, Ä­»¿Â, µÇµ¹½).Jest zatemswego rodzaju ­¾¹Â.CzÄ™sto jednak Arystoteles sÅ‚owo µ½Äµ»­Çµ¹±traktuje jako jednoznaczne ze sÅ‚owem µ½­Á³µ¹± które, Å›ciÅ›le rzeczbiorÄ…c, oznacza dziaÅ‚anie.œet.˜, 8, 1049 b 4 - 1050 a 3.De an.II, 412 a 22; 413 a 7.Arystoteles dodaje w tym miejscu do µ½Äµ»­Çµ¹± zaimek ĹÂ.SÅ‚owo bowiem µ½Äµ»­Çµ¹± może posiadać różne znaczenia: Por.Bonitz.Ind.Arist.253 b 35 - 254 a 20.O pochodzeniu sÅ‚owaµ½Äµ»­Çµ¹± por.D.Ross (1961, 10 - 11; 166 - 167).26WedÅ‚ug niektórych autorów (np.Wallance, 199) Arystotelesczyni tu aluzjÄ™ do  starożytnych fizjologów"; wedÅ‚ug Aleksandra(u Philop.36, 13) i Simpliciusa (12, 31) do Platona.Przeciwpierwszej opinii przemawia sÅ‚owo ½Å½ ( teraz"), którego tutajArystoteles użyÅ‚.Zdanie drugie nie dość dobrze zgadza siÄ™ zniektórymi dzieÅ‚ami Platona, np.z Timajosem, w którym PlatonswojÄ… naukÄ™ o niższych częściach duszy stosuje i do zwierzÄ…t.Najprawdopodobniej Arystoteles czyni tu aluzjÄ™ do niektórychzwolenników platonizmu, żyjÄ…cych w jego czasach.27SÅ‚owa ¸µ¿°, którego brak tylko w kilku manuskryptachgreckich z wieku XIV i XV (K [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]