[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Koledzy odsuwają się ode mnie, bo byłem nielojalny wobec przyjaciela.Mam awanturę w domu, bo zaniedbałem dziecko.Była żona kieruje sprawę o egzekucję alimentów do sądu.Dzieje się takdlatego, że wszystkie te interakcje, których nie zrealizowałem, nie były dowolne, spontaniczne,wynikające tylko z mojej dobrej woli i chęci, ale kryły się za nimi zobowiązania wobec partnerów: studentów, przyjaciela, dziecka, byłej żony.Interakcje te były nie tylko powtarzalne, nie tylko regularne, ale także regulowane normatywnie.Istniała powinność, obowiązek,zasadne oczekiwanie, że je odbędę, a to z tego tytułu, że jestem odpowiednio ‐ wykładowcą, przyjacielem, ojcem i byłym mężem.Kiedy oczekiwane interakcje zaniedbałem, spotkały mnie społeczne sankcje.Stosunek społecznyWielość interakcji między tymi samymi partnerami, które są nie tylko powtarzalne czyregularne, ale regulowane, nazywamy w socjologii stosunkiem społecznym.Przykładystosunków społecznych występujących w rozmaitych kontekstach życia społecznego sąniezliczone: profesor‐student, szef‐pracownik, ojciec‐dziecko, mąż‐żona, kupujący‐sprzedawca, proboszcz‐parafianin, mi‐nister‐urzędnik, trener‐zawodnik, lekarz‐pacjent, adwokat‐klient,policjant‐kierowca, przyjaciel‐przyjaciel itp.Poddajmy głębszej analizie jeden wybrany stosunek społeczny, np.małżeństwo.Pierwsza cecha takiej relacji między dwojgiem partnerów, mężem i żoną, to występowanie w jejobrębie wielości interakcji.Relacja ta stwarza pewne ramy, schemat, w obrębie którego odbywasię bardzo wiele wzajemnie zorientowanych działań.Ale po drugie, nie są to ‐ jak w interakcjach powtarzalnych i regularnych ‐ interakcje tego samego rodzaju, lecz przeciwnie, bardzoróżnorodne, czy inaczej wielotematyczne.Dotyczą spraw finansowych, zawodowych,kulinarnych, gospodarstwa domowego, remontu mieszkania, wychowania dzieci, planówwakacyjnych, wspólnych rozrywek czy lektur i wielu innych rzeczy.Obejmują rozmowy, kłótnie, zabawy, wzajemną pomoc, rady, momenty intymne itp.Toczą się w salonie, w kuchni,w sypialni, w łazience, na wczasach i przez telefon.Od razu zauważmy, że małżeństwo jest zapewne najbardziej „pojemnymʺ ze stosunków społecznych, angażującym wielostronnąaktywność partnerów, realizującym się przez ogromną różnorodność interakcji.W takimstosunku społecznym ludzie uczestniczą całymi sobą.Może dlatego mówi się o „współżyciu małżeńskimʺ, by wskazać, że chodzi tu o dzielenie z kimś drugim całego życia, w całym jego bogactwie i różnorodności.Na przeciwnym biegunie odnajdziemy natomiast stosunki społeczne wyspecjalizowane,65jednotematyczne, włączające tylko niewiele typów interakcji i angażujące partnerów tylko segmentami ich osobowości.Przykładem może być stosunek pacjent‐lekarz, gdzie interakcje obracają się wokół jednego tematu: choroby i terapii.Ale i tu występuje ich wielość i pewna różnorodność: tzw.wywiad lekarski, poddanie badaniu, przepisanie leków, zastosowanieprocedur terapeutycznych, operacja chirurgiczna itp.Interakcje składające się na ten sam stosunek społeczny toczą się w prywatnym gabinecie, na sali szpitalnej, w ambulatorium, w pracowni rentgenowskiej, na sali operacyjnej.Ale wróćmy do małżeństwa.Trzecia ważna cecha tego stosunku społecznego to jego trwałość.Na ślubnym kobiercuprzysięgamy: „Oraz że Cię nie opuszczę aż do śmierci.Amenʺ.I choć oczywiście nie zawsze tosię sprawdza, niewątpliwie istnieje po stronie partnerów intencja i nadzieja długotrwałego współżycia, która niekiedy się również realizuje.Jedyny trwalszy stosunek społeczny, który jest zawsze dożywotni i którego nie można się pozbyć przez żaden rozwód ani separację, to macierzyństwo lub ojcostwo.Można być co najwyżej pozbawionym przez sąd władzyrodzicielskiej, ale to tylko niewielki fragment tego szczególnego stosunku.Trwałość, a w każdym razie spodziewana trwałość małżeństwa, ma ogromne znaczenie dla kształtu icharakteru toczących się interakcji, stopnia zaangażowania i odpowiedzialności partnerów, stylu i atmosfery życia rodzinnego, powagi wzajemnych zobowiązań.Wystarczy porównać z małżeństwem przelotną wakacyjną „przygodęʺ.Czwarta istotna cecha interakcji, które realizują małżonkowie, to ich normatywna regulacja.Wznacznej mierze nie są to interakcje dowolne, spontaniczne, lecz wyznaczone przez pewne wiążące partnerów wzory.Nie postępujemy arbitralnie, jak nam się podoba, ale kierujemy się,przynajmniej w pewnym stopniu, tym, jak postępować powinniśmy.Jedne reguły mówią, co sami powinniśmy robić, inne, czego możemy żądać od partnera.Są one powiązane w pary regułwskazujących to, co muszę i to, do czego mam prawo, jako dwie strony tego samego medalu.Wstosunku społecznym każdy (powiedzmy „Aʺ) ma wobec drugiego (powiedzmy „Bʺ) pewneobowiązki, którym odpowiadają pewne uprawnienia partnera („Bʺ).A z kolei ten drugi („Bʺ) rna pewne obowiązki wobec pierwszego partnera, którym odpowiadają uprawnienia tamtego(„Aʺ).Mówimy tu o wzajemności praw i obowiązków.W rodzinie tradycyjnej, do niedawna jeszcze typowej, mąż miał np [ Pobierz całość w formacie PDF ]