Piotr Sztompka Socjologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.�Po�drugie,�odmienny�nacisk�na�działania�tradycjonalne�napotkamy�w�różnych�epokach�i�w�różnych�krajach.�Wielu�autorów�sądzi,�że�kierunek�rozwoju�społeczeństw�to�odchodzenie�od�tradycji�i�zwiększanie�roli�myślenia�i�działania� pozytywnego��(Auguste�Comte)�czy� racjonalnego��(Max�Weber).�W�myśl�takiej�koncepcji,�o�ile�społeczeństwo�starożytne�czy�średniowieczne,�w�którym�rolę�naczelną�pełniła�religia,�magia�czy�mit,�przejawiało�ogromną�liczbę�działań�tradycjonalnych,�rytualnych,�o�tyle�w�społeczeństwie�zwanym�nowoczesnym,�zdominowanym�ekonomiką,�biurokracją,�przemysłem,�nauką,�techniką,�występuje�stale�rosnąca�proporcja�działań�racjonalnych,�jak�to�określał�Weber,�dokonuje�się� odczarowywanie�świata�.�Pozostawmy�historykom�weryfikację�tej�tezy�historiozoficznej.�Potoczna�obserwacja�pozwala�natomiast�stwierdzić,�że�w�różnych�współczesnych�społeczeństwach�częstość�działań�tradycjonalnych�jest�różna.�Porównajmy�na�przykład�pod�tym�względem�świat�islamu�z�44cywilizacją�amerykańską�czy�w�mniejszej�skali�Hiszpanię�i�Szwecję.�Mówiąc�przenośnie,� atmosfera�tradycjonalizmu��może�różnić�też�regiony�czy�nawet�poszczególne�miasta�w�obrębie�jednego�kraju.�Kioto�jest�pod�tym�względem�inne�od�Tokio,�Uppsala�od�Sztokholmu,�a�Kraków�od�Warszawy.�Jeżeli�obracamy�się�w�ramach�tej�samej�zbiorowości,�jesteśmy�przyzwyczajeni�do�tych�samych�tradycji�czy�rytuałów,�czyli�inaczej� �wiążemy�z�nimi�te�same�znaczenia.�Dzięki�temu�możemy,�podejmując�działanie�społeczne,�stosunkowo�pewnie�przewidzieć,�jak�zareaguje�partner.�Kiedy�katolik�słyszy�w�kościele� Przekażmy�sobie�znak�pokoju!�,�to�może�z�dużym�prawdopodobieństwem�oczekiwać,�że�stojący�obok�nieznajomy�odpowie�uściskiem�dłoni�na�jego�gest.�Kiedy�wstaję,�słysząc�w�auli�uniwersyteckiej�Mazurek�Dąbrowskiego,�to�mogę�być�prawie�pewny,�że�siedzący�obok�profesorowie�też�wstaną.�Kiedy�żołnierz�salutuje�oficerowi,�to�może�oczekiwać,�że�tamten�też�podniesie�rękę�do�czapki.�Gdy�natomiast�znajdziemy�się�w�zbiorowości�odmiennej�od�naszej,�gdzie�przyjęte�znaczenia�kulturowe�działań�tradycjonalnych�czy�rytualnych�są�różne,�łatwo�o�dezorientację�i�niepewność,�przynajmniej�dopóty,�dopóki�nie�nauczymy�się�naśladować�tego,�co�czynią�jej�członkowie.�Zwróćmy�uwagę,�że�takie�naśladowanie�rytuałów�może�samo�nie�być�działaniem�tradycjonalnym,�lecz�całkiem�racjonalnym.�Chodzi�nam�o�to,�aby�się�nie�wyróżniać,�być�akceptowanym�przez�innych,�nie�spotkać�się�z�potępieniem.�Podejmujemy�pewien�rytuał�jako�formę�kamuflażu.�Ateista,�który�bierze�ślub�kościelny�albo�gdy�znalazł�się�w�kościele,�klęka�podczas�podniesienia�i�żegna�się�znakiem�krzyża�albo�dzieli�się�opłatkiem�podczas�wigilii�w�Sejmie� �nie�czyni�tego�automatycznie,�nie�wiąże�z�tym�tego�samego�sensu�co�wierzący�katolik.�Podobnie�jak�amerykański�turysta�zdejmujący�buty�przed�meczetem�czy�jedzący�pałeczkami�w�restauracji�w�Hong�Kongu.�Trzeba�długo�żyć�w�obcej�zbiorowości,�aby�rzeczywiście�zacząć�żyć�jej�życiem,�to�znaczy�między�innymi�bezrefleksyjnie�stosować�się�do�panujących�w�niej�tradycji�i�rytuałów.�Jest�jeszcze�trzecia�odmiana�działań�w�typologii�Webera.�Nazywa�je�afek tywnymi�lub�emocjonalnymi.�W�tym�przypadku�podejmujemy�działanie�nie�po�to,�aby�osiągnąć�cel,�ani�nie�dlatego,�że�inni�tak�postępują,�ale�dlatego,�że�czujemy�przemożną�potrzebę�ekspresji�pewnych�stanów�psychicznych,�radości,�gniewu,�strachu�itp.�Jennifer�Capriati�skacze�i�tańczy�na�korcie�po�zwycięstwie�w�mistrzostwach�Australii,�rozładowując�napięcie�kilkusetowej�walki�z�Marti ną�Hingis.�Tłumy�Niemców�wiwatują,�całują�się,�obejmują�w�euforii�pod�walącym�się�murem�berlińskim.�Kibice�angielscy�demolują�sklepy�i�podpalają�samochody�po�przegranej�w�Pucharze�Europy.�Arabowie�płaczą,�drą�szaty�w�rozpaczy�i�rzucają�się�na�trumnę�podczas�pogrzebu�ofiar�konfliktu�w�strefie�Gazy.�Pijany�mąż�krzyczy�i�bez�powodu�bije�żonę.�Otello�dusi�w�szaleństwie�zazdrości�Desdemonę [ Pobierz całość w formacie PDF ]