[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Gdy przyjaciele moi osądzili, że opisanie podróży moich możebyć pożyteczne ojczyz
nie, postanowiłem trzymać się jak najściślej prawdy.Nie mogę się po-kusić o najmniejsze kłamstwo, póki zostaną mi w pamięci nauki mojego szlachetnego pana iszlachetnych Houyhnhnmów, których przez wiele lat miałem honor być uczniem.Nec si miserum Fortuna Sinonem Finxit, vanum etiam, mendacemque improba finget.55.Gdy nieszczęście przywiodło do nędzy Synona, kłamcą przecież nie zrobi na włosek.Wergili, Eneida, II, 79-165Wiem, że niewielki to zaszczyt wydawać historie swoich podróży.Co do tego nie trzebaumiejętności ani dowcipu, dosyć mieć dobrą pamięć i dokładny pamiętnik.Wiem także, żeautorowie relacji z podróży podobni są do autorów słowników i po pewnym czasie zostajązaćmieni przez autorów póz
niejszych, którzy dla tego powodu są na wierzchu.Może mnie tożsamo czeka.Nowi podróżujący dostaną się do kraju, gdzie ja byłem, rozszerzą moje opisanie,znajdą błędy (jeśli były) i tak książkę moją podadzą w pogardę, że może ani kto wspomni,żem kiedyś pisał.Gdybym pisał dla chwały, wziąłbym to za szczere umartwienie, ale że piszędla pożytku powszechności, mniej o to dbam i na wszystko jestem gotów.Któż, czytając mój opis cnót przezacnych Houyhnhnmów i uważając się za rozumne i pa-nujące w swej ojczyz
nie zwierzę, nie będzie się własnych wstydził występków? Nie chcę nicmówić, o odległych narodach, u których Jahusy są panującymi, z tych jednakże Brobdingna-gowie są niezawodnie najmniej zepsuci i wielkim to byłoby dla nas szczęściem, gdybyśmyich zasady w moralności i rządzeniu naśladowali.Nie będę się jednak rozwodził nad tymprzedmiotem, zostawiając czytelnikowi, aby własne nad tym czynił uwagi i używał przykła-dów przeze mnie przytoczonych.Rad bym, żeby komu przyszło na myśl dzieło moje krytykować.W rzeczy samej, co moż-na powiedzieć podróżującemu, który opisuje kraje, gdzie handel nic nas nie obchodzi i gdzieżadnego nie ma z naszymi rękodziełami związku? Pisałem bez pasji, bez ducha stronności,bez chęci urażenia kogokolwiek, pisałem w najszlachetniejszym celu powszechnej nauki dlarodu ludzkiego, pisałem bez żadnego względu na mój własny pożytek, pisałem bez pobudkipróżności tak dalece, że postrzegacze, krytycy, potwarcy, pochlebcy, zazdrośnicy nie będąmieli najmniejszej sposobności popisywania się swymi obmierzłymi talentami.Przydaję, że mi dawano poznać, iż jako dobry poddany i poczciwy Anglik powinienembył, powróciwszy, podać sekretarzowi stanu memoriał oznajmiający o odkryciu przeze mniekraju, ile że wszystkie ziemie, które odkrywa poddany, z prawa należą do Korony.Ale wąt-pię, aby te kraje, o których tu rzecz, tak łatwo było zawojować, jak łatwo niegdyś FerdynandKortez zawojował część Ameryki, gdzie Hiszpanie wymordowali tylu biednych Indian, na-gich i bezbronnych.Naprzód co do Lillipucjanów, rzecz jasna, że zdobycie ich niewarte trudui że nie zyskalibyśmy tyle, ile by flota i wojenna wyprawa kosztowały.Pytam się: czy byłbyrozum wojować z Brobdingnagami? Piękna byłaby rzecz widzieć, jak by wojsko angielskie wich kraju wysiadło! Jakoż to wojsko byłoby kontente, gdyby je posłano do kraju, gdzie zaw-sze wyspa w powietrzu wisi nad głową, gotowa zgruchotać buntowników, a tym bardziej nie-przyjaciół, którzy by się kusili to państwo opanować!Prawda, że kraj Houyhnhnmów zdaje się być do podbicia łatwy.Naród ten nie zna sztukiżołnierskiej, nie wie co broń, co strzelba; z tym wszystkim, gdybym był ministrem stanu, nig-dy bym takowego przedsięwzięcia nie radził.Ich wysoka roztropność i doskonała jednomyśl-ność są strasznym orężem, nadto wystaw sobie w myśli, gdyby dwadzieścia tysięcyHouyhnhnmów z zapalczywością rzuciło się na wojsko europejskie, jaką by rzez
zrobiliswoimi zębami? Jak wiele by głów i brzuchów zgruchotali swymi tylnymi nogami? Słuszniemożna by do nich zastosować słowa Augusta:Recalcitrat undique tutus6.Zamiast tego, żebyśmy myśleli o zdobyciu ich kraju, ja bym chciał, aby ich zobowiązanodo wysłania do nas kilku spomiędzy siebie dla odnowy naszego narodu i Europy, dla naucze-nia nas pierwszych zasad honoru, prawdy, sprawiedliwości, umiarkowania, miłości ojczyzny,waleczności, niewinności, przyjaz
ni, życzliwości i wierności.Nazwy tych cnót znajdują się80.Przekład T.Karyłowskiego.6Wierzga, zewsząd bezpieczny (łac.) [ Pobierz całość w formacie PDF ]